پزشک آدرس » تولد اولین نوزادان با ویرایش ژنی در چین

به گزارش سایت زیست فن (مرجع زیست فناوری و زیست شناسی ایران) یک محقق چینی ادعا کرده‌است که برای اولین بار در دنیا توانسته است به تولد نوزادانی که از نظر ژنتیکی دستکاری شده‌اند، کمک کند. این نوزادان دوقلوهای دختری هستند که در ماه نوامبر متولد شدند که به گفته وی DNA آن‌ها با یک ابزار قدرتمند جدید، تغییر کرده است. این ادعا اگر درست باشد، جهش بزرگی در علم و اخلاق خواهد بود.

در این مطالعه که در چین انجام شده‌است، دانشمندی از ایالت متحده آمریکا نیز همکاری کرده است اما این نوع ویرایش ژن در ایالات متحده ممنوع است؛ زیرا تغییرات DNA می‌تواند به نسل‌های آینده منتقل شود و خطر آسیب به دیگر ژن‌ها را به همراه دارد. بسیاری از دانشمندان مطرح جهان که در زمینه ژنتیک فعالیت می‌کنند، معتقدند که تلاش در این زمینه بسیار  خطرناک است است و تعدادی نیز این مطالعه را محکوم کردند.

Jiankui He، محقق این پروژه از Shenzhen، ادعا کرده‌است که تاکنون در طی درمان‌های باروری، جنین‌های هفت زوج را دستکاری کرده است. وی بیان داشت که هدف او درمان یا پیشگیری از بیماری‌های ارثی نبوده است بلکه سعی داشته‌است تا توانایی مقاومت در برابر عفونت‌ احتمالی در آینده با ویروس HIV را در جنین ایجاد کند.

تاکنون هیچ تأییدی بر ادعای او وجود ندارد و در مجله‌ای هم منتشر نشده است تا توسط کارشناسان دیگر مورد بررسی قرار گیرد. او اولین بار این موضوع را در کنفرانسی در زمینه ویرایش ژن که در هنگ‌کنگ برگزار شده‌بود در طی مصاحبه‌ای با Associated Press مطرح کرده‌است.

او به این خبرگزاری گفت: “من احساس مسئولیتی جدی می‌کنم چراکه برای اولین بار است که این اتفاق روی می‌دهد واین جامعه است که تصمیم خواهد گرفت که این اتفاق ادامه داشته باشد یا ممنوع شود.”

بعضی از دانشمندان پس از شنیدن این ادعا بسیار شگفت‌زده شده و به شدت این عمل را محکوم کردند. دکتر Musunuru، متخصص ویرایش ژن و سردبیر genetics journal در دانشگاه پنسیلوانیا، گفت: “این کار خلاف وجدان است! این یک آزمایش غیر اخلاقی بر روی انسان است که اصلا قابل دفاع نیست.”

با این حال، یکی از ژنتیک‌دانان مشهور، George Church از دانشگاه هاروارد، از تلاش‌ها در حیطه ویرایش ژن برای HIV با توجه به اینکه این بیماری خطرناک و تهدید کننده برای سلامت جامعه است دفاع کرد و ادعا داشت با توجه به پیشرفت این بیماری در جامعه هدف این مطالعه قابل توجیه است.

در سال‌های اخیر دانشمندان راهی نسبتاً ساده برای ویرایش ژن‌ها که کنترل‌کننده بدن هستند، کشف کرده‌اند. ابزاری به نام CRISPR-cas9 این امکان عمل روی DNA را ایجاد می‌کند تا یک ژن مورد نیاز را فراهم یا ژنی را که عامل بروز مشکل است، غیرفعال کند.

این ابزار اخیراً فقط در بزرگسالان برای درمان بیماری‌های مهلک مورد آزمایش قرار گرفته است و تغییرات تنها به فرد محدود می‌شوند. اصلاح اسپرم، تخمک یا جنین مسئله ی متفاوتی است چرا که تغییرات در اسپرم و تخمک می‌توانند به ارث برده شوند. در ایالات متحده آمریکا این امر جز در تحقیقات آزمایشگاهی، غیرمجاز است. کلونینگ انسان در چین نیز ممنوع است اما در مورد ویرایش ژن به طور خاص قانونی وجود ندارد.

He قبل از بازگشت به کشور خود،در دانشگاه‌های رایس و استنفورد در ایالات متحده آمریکا مشغول تحصیل و مطالعه بوده است و پس از بازگشت به کشور خود، آزمایشگاهی در دانشگاه علوم و فناوری چین در Shenzhen راه‌اندازی می‌کند. Michael Deem، استاد فیزیک و زیست‌مهندسی و مشاور او در رایس در هوستون که یک دانشمند آمریکایی است  پس از بازگشت He به چین، همراه وی روی این پروژه مشغول به کار می‌شود.

این محقق چینی می‌گوید چندین سال در آزمایشگاه بر روی جنین‌ موش‌ها، میمون‌ها و انسان آزمایش‌های ویرایش ژن انجام داده‌است و روش‌های ویراش ژنی خود را به ثبت رسانده است. او بیان می‌کند که ویرایش ژن جنین برای HIV را به این دلیل انتخاب می‌کند چرا که این بیماری یک مشکل بزرگ در چین است. او به دنبال غیرفعال کردن ژن CCR5 است که با ایجاد پروتئینی به ویروس HIV اجازه ورود به سلول را می‌دهد.

او از طریق یک گروه حمایت از ایدز به نام Baihualin، زوج‌های مبتلا را وارد آزمایش کرد اما هویت و اسامی این زوجین محرمانه است. رهبر این گروه که با نام مستعار “Bai Hua” شناخته می‌شود، به AP گفت که برای افراد مبتلا به HIV غیرعادی نیست که مشاغل خود را از دست بدهند و یا اگر عفونت آن‌ها آشکار شد، مراقبت پزشکی سختی دریافت کنند.

به گفته He، ویرایش ژن در طی IVF یا باروری آزمایشگاهی رخ می‌دهد. در کار ابتدا برای جداسازی اسپرم، مایع منی شسته شد و یک اسپرم تک جدا شد که سپس آن، درون یک تخمک واحد برای ایجاد جنین قرار داده شد و بعد از آن ابزار ویرایش ژن اضافه شد. هنگامی که جنین‌ها ۳ تا ۵ روزه بودند، تعداد کمی از سلول‌ها حذف شدند و برای ویرایش مورد بررسی قرار گرفتند. زوج‌ها می‌توانستند انتخاب کنند که برای بارداری از جنین‌های ویرایش شده استفاده شود یا ویریش نشده. وی گفت در مجموع ۱۶ جنین از ۲۲ جنین، ویرایش شدند و از ۱۱تا از این جنین‌ها در ۶ اقدام برای کاشت در رحم  قبل از اینکه دوقلوزایی حاصل آید، استفاده شد.

HE می‌گوید، آزمایش‌ها نشان می‌دهد که یک دوقلو، هر دو نسخه از ژن مورد نظر تغییر کرده را داشته است و دوقلوی دیگر فقط یک ژن تغییریافته را داشته است و هیچ مدرکی مبنی بر آسیب به دیگر ژن‌ها وجود نداشت. با این حال افراد با یک نسخه از ژن، هنوز هم می‌توانند HIV را دریافت کنند، هرچند برخی از تحقیقات بسیار محدود نشان می‌دهد که میزان سلامتی آن‌ها ممکن است آهسته‌تر کاهش پیدا کند.

چندین دانشمند موادی را که He به AP ارائه داده بود بررسی کرده و گفتند، آزمایشات تاکنون کافی نبوده تا بگویند ویرایش ژنی کارآمد بوده یا اینکه از آسیب پیشگیری کرده است. آن‌ها هم‌چنین شواهدی را مبنی بر ناقص بودن ویرایش ذکر کردند و آن این است که به نظر می‌رسد حداقل یکی از دوقلوها دارای انواع سلول‌هایی با تغییرات مختلف باشد.

به گفته Church: “اگر فقط برخی از سلول‌های خاص تغییر یافته باشندمیتوان گفت که اصلا این کر شبیه ویرایش نیست، چون عفونت HIV هنوز هم می‌تواند رخ دهد.”

چارچ و موسونورو تصمیم گرفتند تا یکی از جنین‌ها را در یک اقدام بارداری استفاده کنند، زیرا محققان چینی اعلام کردند که پیش از این می‌دانستند هر دو نسخه از ژن موردنظر تغییری نکرده‌اند.

موسونورو گفت: “در آن کودک، تقریباً هیچ چیز وجود نداشت که او را از HIV محافظت کند و حتی شما با این کار او را در معرض همه خطرهای ایمنی ناشناخته قرار می‌دهید.” به گفته Church، استفاده از آن جنین نشان می‌دهد که تأکید اصلی محققان در این آزمایش تنها ویرایش بوده است به جای اینکه از بیماری جلوگیری کنند.

حتی اگر ویرایش کاملاً کارآمد هم باشد، افراد بدون ژن‌های طبیعی CCR5 با خطرات بالاتر ابتلا به ویروس‌های دیگر مانند وست نیل و مرگ از آنفولانزا مواجه هستند. هنوز مشخص نیست که آیا زوج‌های داوطلب به‌طور کامل، هدف، خطرات و مزایای بالقوه این کار را درک می‌کنند یا خیر. به عنوان مثال، فرم‌های رضایت نامه این پروژه به نام “برنامه توسعه واکسن ایدز” تهیه شده‌است.

Deem می‌گوید زمانی که زوج‌های داوطلب رضایت خود را ارائه دادند، در چین حضور داشته و او کاملاً فکر می‌کرده‌است که آن‌ها قادر به درک خطرات این کار بوده‌اند. او بیان می‌کند که در Rice با He روی تحقیقات واکسن کار کرده‌است و تحقیقات ویرایش ژن را مشابه تحقیقات بر روی واکسن در نظر گرفته‌است. او می‌گوید استفاده از اصطلاح واکسن ممکن است یک روش برای توصیف آن به عوام و افراد غیر متخصص باشد.

He بیان می کند که اهداف این مطالعه را به وضوح برای شرکت‌کنندگان مشخص کرده‌است و به آن‌ها گفته‌است که پیش از این، ویرایش ژن در جنین مورد آزمایش قرار نگرفته است و خطراتی را به همراه دارد. وی گفت که او هم‌چنین می‌گوید، پوشش بیمه‌ای برای هر کودکی که به واسطه این طرح به دنیا بیاید را فراهم خواهد کرد و برنامه‌های پزشکی آن‌ها را تا زمانی که کودکان ۱۸ ساله و یا بیش‌تر شوند دنبال می‌کند.

اقدامات بیش‌تر برای بارداری تا زمانی که ایمنی این روش تجزیه و تحلیل شود و کارشناسان در این زمینه آن را بسنجند ادامه دارد، اما He اذعان کرد، درمان رایگان باروری بخشی از کاری بود که آن‌ها ارائه دادند. He برای پروژه‌اش از بیمارستان زنان و کودکان شنژن تأییدیه دریافت کرد که یکی از چهار بیمارستانی است که به گفته او جنین‌ها را برای تحقیقاتش و اقدامات بارداری فراهم کردند.

این دیدگاه در تاریخ ۹ دی ۱۳۹۷ در سایت زیست فن منتشر شده است.